Në Kosovë po rritet numri i punëtorëve që humbin jetën gjatë orarit të punës, por tragjeditë po mbulohen me heshtje. Vetëm në ditët e fundit, disa raste të vdekjeve kanë ndodhur në vende pune të ndryshme, duke nxjerrë në pah një realitet të hidhur që prej kohësh po neglizhohet – punëtorët në këtë vend nuk janë të mbrojtur. Ata punojnë në kushte të pasigurta, pa mbrojtje adekuate, pa trajnime, e shumë herë edhe pa kontratë pune. Jetët e tyre rrezikohen çdo ditë, dhe kur ndodh më e keqja, lajmi bëhet një statistikë e re në radhën e vdekjeve “aksidentale”. Në fakt, këto nuk janë aksidente. Janë pasoja të drejtpërdrejta të një sistemi që nuk funksionon, të një shteti që ka zgjedhur të mos shohë.
Në çdo cep të sektorëve të ndërtimtarisë, përpunimit, prodhimit apo transportit, punëtorët punojnë në kushte që nuk i kalojnë as standardet minimale të sigurisë. Skela pa rrjeta sigurie, lartësi pa mbrojtje, rrymë elektrike e ekspozuar, makineri të amortizuara, e mbi të gjitha, një mungesë totale e inspektimit dhe mbikëqyrjes institucionale. Kur ndodh tragjedia, fjalia e parë është gjithmonë e njëjta: “Punëtori humbi jetën aksidentalisht gjatë punës.” Më pas, heshtje. Asnjë përgjegjësi, asnjë ndëshkim real, asnjë dorëheqje, asnjë reflektim. Viktimat zëvendësohen, dhe rreziqet vazhdojnë.
Institucionet që duhet të kujdesen për sigurinë në vendin e punës – Inspektorati i Punës, ministritë përkatëse, drejtoria e standardeve – nuk po bëjnë detyrën e tyre. Ligjet ekzistojnë, por nuk zbatohen. Inspektimet janë të rralla, të paralajmëruara ose formale. Asnjë mekanizëm efektiv nuk ekziston për të parandaluar tragjeditë që ndodhin çdo muaj, e që mund të parandaloheshin me pak kujdes, me pak investim dhe me pak përgjegjësi.
Punëtorët janë më të pambrojturit në këtë sistem. Ata nuk kanë përkrahje sindikale, nuk kanë zë, nuk kanë ku të ankohen, dhe shumë herë nuk e dinë as të drejtën që e kanë. Puna për ta është mbijetesë, jo dinjitet. Ata janë të detyruar të rrezikojnë jetën për të siguruar bukën, sepse alternativa tjetër është papunësia, varfëria dhe izolimi social. Dhe kur ndodh më e keqja, mbështetja e vetme që marrin është ndonjë ngushëllim në rrjetet sociale, një ndihmë e rastësishme për funeralin dhe heshtja institucionale që mbulon gjithçka.
Shqetësimi nuk është vetëm human, por edhe moral e shoqëror. Si është e mundur që në vitin 2025, në një vend që aspiron zhvillim dhe integrim evropian, njerëzit të vazhdojnë të vdesin në vendin e punës sikur të ishim në një epokë pa ligje dhe pa shtet? Si është e mundur që nuk ngrihet askush në përgjegjësi kur ndodh tragjedia? Pse nuk ndëshkohen kompanitë që operojnë në kundërshtim me çdo standard? Pse vazhdon heshtja?
Kosova nuk ka nevojë për më shumë fjalë pas çdo vdekjeje në punë. Ka nevojë për veprim. Reforma reale, kontrolle të rrepta, transparencë, dënime për ata që shkelin ligjin, si dhe mbrojtje ligjore dhe profesionale për punëtorët. Jetët e njerëzve nuk janë shifra në një raport vjetor. Janë jetë të plota që nuk do të kthehen më. Nëse si shoqëri nuk reagojmë tani, atëherë jemi të gjithë bashkëpërgjegjës për vdekjen e radhës. Dhe ajo nuk do të jetë as e fundit, as “aksidentale”./podujevanews